W sprzedaży mamy ogromny wybór materiałów tkaninowych i dzianinowych. Nie zawsze wiemy, co jest czym. Z czego dany materiał jest zrobiony? Jak go rozpoznać? Co wybrać na spódnicę, a co na obrus?

 

Najczęściej stosujemy nazwy potoczne, odróżniamy typowe materiały. To już połowa sukcesu. Warto zamiast wiedzieć, że materiałów jest mnóstwo, że można znaleźć wszystko na dzisiejszym rynku. Materiały przewiewne i delikatne, ciężkie i ciepłe. Rozwój technologii powoduje, że nawet materiały z syntetycznych włókien zaczynają cieszyć się dużą popularnością, ze względu na fakt, że ich właściwości są coraz lepsze, chronią przed wilgocią, słońcem, wiatrem. Nie potrzeba szyć już drogich i ciężkich kurtek ze skór i futra, podbijać ich wełną, skoro można szyć lekkie, puchowe kurtki i spodnie zimowe, przejściowe, jesienno - wiosenne. Syntetyki pozwalają dopasować się idealnie do ciała, nie rozciągają się trwale i nie kurczą, wracają do swojego pierwotnego kształtu.

Symbole literowe określające rodzaj surowca.

Materiały tkaninowe pozyskiwane są z materiałów roślinnych i zwierzęcych, a także podczas skomplikowanych procesów chemicznych. Poniżej prezentujemy skróconą listę symboli literowych, określających surowiec, którego przewaga znajduje się w danym materiale.

Symbole literowe na materiale pozwolą określić rodzaj surowca:

B - włókna bawełny
L - włókna lnu
Ko - włókna konopi
W - włókna wełny
Jb - włókna jedwabiu naturalnego
A - włókna azbestu
CU - włókna miedziowe
Włókna trój octanowe TA
Gu - włókna gumowe
PA - włókna poliamidowe
PET - włókna poliestrowe
Tkaniny z włókien naturalnych

Włókna naturalne, pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego, znane są od stuleci. Ich walory wykorzystywano w produkcji odzieży od wieków. Doceniane są i dziś. Pozyskiwanie włókien naturalnych pochodzenia zwierzęcego nie zawsze jest zgodne z etyką, czasem przyczynia się do cierpienia zwierząt. Włókna pozyskuje się z następujących roślin oraz zwierząt:

Len - tkanina uzyskiwana z włókien naturalnych. Odporna na wysoką temperaturę i bardzo łatwa w praniu. Bardzo dobrze wchłania wilgoć. Idealna tkanina na lato, chłodna w dotyku i przewiewna. Do jego wad należy fakt, że łatwo się gniecie, trudno się barwi i prasuje.

Bawełna - naturalne włókno pochodzenia roślinnego. Bardzo przyjemna i ciepła w dotyku. Tkanina z bawełny jest miękka, przyjemna, wytrzymałam łatwa w praniu i odporna na wysokie temperatury. Od lat znana jest jej właściwość dotycząca wchłaniania wilgoci, używana w przemyśle odzieżowym bardzo szerokim zakresie, często łączona z włóknami pochodzenia syntetycznego, dzięki czemu zyskuje odporność na zgniecenia.

Jedwab - naturalna tkanina, pozyskiwana z kokonów jedwabnika dębowego lub morwowego. Jest więc włóknem zwierzęcym, a nie roślinnym. Gładki, śliski w dotyku, połyskliwy, zwiewny, miękki i bardzo lekki. Jest to droga tkanina, ze względu na wysoki koszt produkcji, droga i ekskluzywna, używana do wyrobu ubrań delikatnych i przyjemnych w dotyku. Ciekawe, że jedwab się nie elektryzuje, a jego wadą jest cena i mała odporność na zagniecenia. Bardzo łatwo go uszkodzić w praniu i przy prasowaniu.

Wełna - pozyskiwana z sierści zwierząt, owiec, lam, wielbłądów i kóz. Często miesza się ją z włóknami elany czy angory, dla wzmocnienia wytrzymałości. To tkanin wełnianych należy kaszmir czy żorżeta

Wiskoza - pozyskiwana z naturalnych związków włókien sztucznych, ale nie jest włóknem syntetycznym. Wyrabia się ją z celulozy. Zwiewna, miękka, gładka, przyjemna w dotyku. Doskonale przyjmuje farbę, jest tkaniną przewiewną, lekką, nie klei się do ciała. Łatwo się ją pierze, odporna na zaplamienia.

Tkaniny pochodzenia syntetycznego:

Spandel, lycra to włókno syntetyczne o przemysłowej nazwie elastyn. Jest to materiał bardzo elastyczny, trwały i rozciągliwy, o dużej wytrzymałości na rozrywanie. Do jego właściwości należy to, że zawsze po rozciągnięciu wraca do swojego pierwotnego kształtu. Jest też bardzo odporny na zaplamienia tłuszczem, potem czy kosmetyków. Do produkcji odzieży używa się mieszanek elastanu z innymi materiałami, takimi jak na przykład bawełna. Nie powoduje uczuleń, nie elektryzuje się, jest gładki, miękki i wygodny. Używany do produkcji odzieży sportowej, kostiumów kąpielowych, bielizny, ale nie tylko.

Nylon (poliamid) - do kanonu PRL przeszły nylonowe rajstopy i pończochy, bardziej wytrzymałe od tych produkowanych z jedwabiu. Jest to materiał bardzo trwały, wytrzymały, odporny na czynniki atmosferyczne, takie jak wiatr czy słońce lub deszcz. Używany obecnie w produkcji kurtek i spodni.

Poliester (PE) - wszechstronny materiał syntetyczny. Miesza się go z bawełną, wełną oraz wiskozą. Szybko wysycha, nie wchłania wilgoci. Tkanina bardzo lekka, bez tendencji to powstawania zagnieceń, łatwy do utrzymania w czystości, nie odkształca się.

Tkanina a dzianina? Czy jest różnica?

Różnią się bardzo. Tkanina to splot dwóch układów nitek pod kątem prostym. Najłatwiej uzmysłowić sobie ów splot, wyobrażając sobie dawny warsztat tkacki, gdzie osnowę i wątek splatano pod kątem prostym, tworząc tkaninę. Dzianina to taki splot, gdzie nitki się wzajemnie przeplatają. Z reguły tkanina jest sztywna, prosta. To materiały pościelowe czy na obrus. Dzianina jest miękka, rozciągliwa i elastyczna. Najłatwiej to sobie wyobrazić, układając obok siebie koszulę i na przykład sweter, przypatrując się różnicom w rysunku poszczególnych nitek, sposobie ich splecenia i ułożenia. Ponadto, koszule, jak wszyscy wiedzą, trzeba prasować przed ubraniem, natomiast swetrów nie, bo prawie się nie gniotą. To też cecha charakterystyczna, różniąca te dwa rodzaje materiału. Koszuli nie rozciągniesz, sweter - bardzo łatwo można pozbawić kształtu, rozciągnąć, odkształcić.

Bawełna i tkaniny bawełnopodobne, są produkowane w większości z mieszanek bawełny z włóknami syntetycznymi. Ich grubość jest mocno zróżnicowana, tak samo jak i powierzchnia. Niektóre tkaniny z włókien roślinnych znane są od stuleci, popularne na magnackich i królewskich dworach, niektóre były dobrem upragnionym, drogim, inne przeznaczano na użytek biedniejszych warstw społeczeństwa. Inne, z kolei wchodziły do produkcji nieco później, od razu z założeniem, do czego będą używane. I tak na przykład drelich był materiałem przeznaczonym na wojskowe mundury i odzież roboczą, tak samo, jak na przykład teksas czy dżins, które dziś dopiero święcą triumfy jako materiały na ubrania do użytku codziennego i popularnego. Przykłady znanych nazw tkanin:

Batyst - cienka, miękka, merceryzowana, o płóciennym splocie, najczęściej biała, pastelowa, drukowana wzorami lub zdobiona efektami tkackimi

Nansuk - grubszy i o gęściejszym splocie niż batyst

Zefir - gęsty splot, cienka, gładka powierzchnia. Zdobiona efektami tkackimi w prążki i krateczkę, najczęściej biała lub jednokolorowa, w zdobnictwie stosowana przędza marceryzowana

Etamina (markizeta) - szorstka w dotyku, przejrzysta i lekka tkanina, uzyskana w wyniku splotu nitek wielokrotnych mocno skręconych. Biała, jednobarwna, drukowana lub haftowana

Perkal - biała, sztywna tkanina o splocie z nitek średniej grubości
Kreton - podobny do perkalu
Popelina - o splocie płóciennym, wykonana z nitki wielokrotnie mocno skręconej, charakterystyczne dla perkalu są lekkie zgrubienia w formie prążków w kierunku wątku. Biała lub barwna tkanina, marceryzowana
Ryps - grubszy, o bardziej wyraźnych prążkach, ale bardzo podobny do popeliny
Satyna - nazwa pochodzi od splotu satynowego, materiał barwiony o charakterystycznym, trwałym połysku
Kora (gofra) - wykonana z prostego splotu, charakterystyczne wgłębienia w tkaninie (gofrowanie) uzyskuje się przez miejscowe nadrukowanie roztworem ługu sodowego.
Krepon (krepa) - dzięki użyciu przędzy mocno skręconej ma mocno pofalowaną powierzchnię, nie gniecie się
Drelich - o skośnym lub skośnym łamanym splocie, wykonanym z grubych, gęsto tkanych nitek
Teksas - odmiana drelichu
Flanela - splot płócienny lub skośny, gruba
Ortalion
kieszeniówka
Welwet - charakteryzuje się podłużnymi, wąskimi prążkami
Dywetyna - tkanina o splocie atłasowym, o prawej stronie zbliżonej wyglądem do zamszu

Tkaniny wełniane oraz wełnopodobne obejmują również tkaniny z mieszanek wełny z innymi włóknami. Wełnę miesza się z angorą, elaną. W produkcji tych tkanin kładzie się nacisk na zwiększenie sprężystości, układalności, wytrzymałości.

Są to tkaniny typu:

Fresko - ziarnista powierzchnia i sztywna, twarda w dotyku. Splot płócienny. Wykonana z muliny - przędzy mocno skręconej
Żorżeta - lekka tkanina, a luźnym splocie płóciennym
Kaszmir - o skośnym splocie, cienka i miękka tkanina.
Bukle - dosyć gruba tkanina, na której powierzchni widać charakterystyczne pętelki, uzyskane z nitek ozdobnych Boucle
Flausz - uzyskana z luźno skręconej przędzy o skośnym splocie
Welur - cięższa odmiana flauszu, taka jak i on używana głownie do produkcji płaszczy i kurtek zimowych
Sukno - tkanina o splocie płóciennym, z luźno skręconych nitek

Tkaniny z jedwabiu naturalnego i jedwabiopodobne:

Szyfon - splot płócienny, wykonana z naturalnego lub sztucznego jedwabiu
Atłas - splot atłasowy, charakteryzuje się lśniącą powierzchnią
Adamaszek - tkanina żakardowa

 

W produkcji tkanin rzadko stosuje się tkaniny czysto lniane. Z lnu robi się z płótno, drelich w naturalnym kolorze, barwione lub tkane z kolorowych nitek. Len naturalny łatwo się gniecie i trudno pierze.

Materiały dzianinowe - miękkie i przyjemne…

Dzianina wykonana może być z bawełny i materiałów bawełnopodobnych, z jedwabiu naturalnego (po nadaniu mu odpowiedniej tekstury), sztucznego i syntetycznego. Mogą być gładkie, paskowe, żakardowe, ażurowe, pętelkowe, wzorzyste splotowe. Wzornictwo jest naprawdę przebogate. Charakterystyczne są dla nich rozciągliwość i duża elastyczność. Z dzianiny robi się wszelkiego rodzaju pończochy, polary, siatki, tiule, welury, koronki, gipiury, firany czy swetry i inne wyroby z wełny. Dzianina, w przeciwieństwie do nieco sztywnej tkaniny jest mięciutka i milutka.

Interlok - miękka, sprężysta, elastyczne. Bardzo uniwersalna.
Elastik - podobne właściwości jak dzianina interlokowa, ale nieco cieńsza
Ażur - wzorzysty splot tworzy prześwity. Z jedwabiu syntetycznego tworzy się dzianiny przeznaczone na firanki, a z różnych nitek - ozdobne bluzki
Dzianina pętelkowa - popularnie zwana frotte - wszyscy ją znają, prawda? To ręczniki, ściereczki, szlafroki.

Zarówno tkaninę, jak dzianinę można ocenić przed zakupem dotykiem, sprawdzić, czy jest w dotyku przyjemna, sprężysta, czy się układa. Przez zgniecenie w ręku można sprawdzić, czy materiał jest odporny na zagniecenia.

Należy też wspomnieć osobno o najstarszym znanym człowiekowi surowcu, przeznaczonym na dzianiny, mianowicie o surowcu zwierzęcym. Uzyskiwany z sierści żywych najczęściej zwierząt. Wełna pochodzenia odzwierzęcego to materiał elastyczny, ciepły i przytulny. Czapki, szaliki, rękawiczki, swetry czy skarpetki zimą uwielbia każdy z nas. Znamy:

Wełnę owczą - posiadającą doskonałe właściwości izolacyjne, wchłaniającą wodę, szorstką i sprężystą.
Moher - uzyskiwany z wełny kóz angorskich, mechaty, kurczliwy, połyskliwy i puszysty
Kaszmir - z kóz kaszmirskich - lekki i ciepły, bardzo miękki
Alapaka - z lam, alpak, również lekki i ciepły, miękki, podobny do kaszmiru, lecz tańszy
Angora - wykonany z sierści królika angorskiego, delikatny, miękki. Królików się nie goli, ale wyrywa im sierść, co jest przyczyną cierpienia zwierząt
Jedwab - z kokonów jedwabników morwowych lub dębowych

Wełnę z tych zwierząt uzyskiwali już nasi przodkowie, robiąc z niej okrycia wierzchnie, dywany, i całą gamę materiałów, wykorzystywanych w codziennym użyciu oraz zbytkownych.

Materiałoznawstwo to cały przedmiot, którego uczą się ludzie związani z produkcją materiałów, krawiectwem i innymi dziedzinami przemysłu tekstylnego. Trudno wyjaśnić czytelnie zawiłości poszczególnych tkanin i dzianin, ich produkcji, właściwości. Czym się kierować wybierając materiał dla siebie: zastanowić się, do czego nam ów materiał ma służyć, jakich cech od niego oczekujemy. Jak odczuwamy go w dotyku, czy się gniecie, czy jest elastyczny? Ciepły czy przewiewny? Pamiętać trzeba, że dzianiny z materiałów syntetycznych mogą zmieniać zapach twojego ciała, powodować, że będziesz się bardziej pocić. Wybór jest ogromny, zawsze znaleźć można to, czego się szuka.